Adetin 2. Günü FSH testi
Hipofiz bezi dediğimiz beyinde yerleşmiş minik bir bez yumurtalıklardan, yumurta hücrelerinin gelişimini uyaran hormonlar üretir.
Bu nedenle üreme sisteminin ‘orkestra şefi’ olarak adlandırılır. Hipofizden salınan 2 temel hormon , yumurtalıklarda yumurta hücresi gelişimini, östrojen ve progesteron üretilip kana salınmasını , normal adet kanamasını , gebeliğin oluşumunu ve devamını sağlar.
Bu iki hormon “luteinizan hormon (kısaca LH) ” ve “folikül geliştiren hormon(kısaca FSH) ” dur. LH ve FSH ‘ nın hipofizden üretilip kana verilmesinde herhangi bir nedenle bir aksaklık oluşursa bunun sonucu, tüm kadın üreme sisteminin çalışmasının bozulmasıdır.
Demek ki kadın üreme sisteminin düzenli ve sağlıklı çalışmasını sağlayan üç temel çark var:
- Hipotalamus (hipofizin çalışmasını düzenler)
- Hipofiz(yumurtalıkların yumurta hücresi üretimini düzenler)
- Yumurtalıklar—- yumurta hücresi geliştirir, Östrojen ve progesteron üretir.
Yumurta hücrelerinin gelişimini esas sağlayan hormon hipofizden üretilen FSH’dır. LH ise yumurtlamadan sorumludur.
Hipofizin yumurta hücresi gelişimini nasıl sağladığını açıklayabilmek için bir örnek verelim.
Farzedin ki çocuğunuz ödevlerini düzenli olarak yapıyor ve derslerini güzelce çalışıyor. Bu durumda ona sık sık ders çalış demek, görevlerini hatırlatmak zorunda kalmazsınız. Ama ödevlerini ve derslerini ihmal etmeye başlarsa ona yüksek sesle ve sık sık derslerini ihmal etme demek durumunda kalırsınız. Tıpkı bu örnekte olduğu gibi eğer yumurtalıklar düzgün çalışıyor ve düzenli olarak yumurta hücresi geliştirebiliyorsa, hipofiz de normal miktarda FHS üretir. FSH seviyesini yükseltmeye gerek kalmaz.
Ancak yumurtalıklar yaşlanmışsa, artık normal yumurta hücresi geliştiremiyorsa , hipofizden normalden daha yüksek miktarda FSH salgılanır. Amaç, tıpkı çocuğunu daha yüksek sesle uyaran anne örneğimizdeki gibi, yumurtalıkları daha fazla uyarmak, yumurta hücresi geliştirmeye teşvik etmektir.
Kısırlığın nedenini araştırırken en önemli hormon tahlili FSH’nın düzeyidir. Eğer, adetin 2. ya da 3.günü kadının kanında bakılan FSH hormon düzeyi yükselmişse anlarız ki, yumurtalıklar normal çalışamıyor ve bu nedenle hipofizden daha fazla FSH üretiliyor.
Eğer FSH düzeyi 12 ünitenin üzerinde ise bu kadınların yumurta hücreleri azalmış kabul ederiz ve direk tüp bebek tedavisi öneririz.
Eğer FSH düzeyi 25 ünitenin üzerinde ise o zaman yumurtalıklarda hemen hemen hiç yumurta hücresi kalmadığını anlarız . Bu kadınlarda tüp bebek tedavisi ile bile gebelik elde etmek oldukça güçtür. Çünkü yumurtalıklarda döllenmeye uygun yumurta hücresi neredeyse kalmamıştır.